Τα κύρια σημεία των τεσσάρων κεντρικών εισηγήσεων έχουν ως εξής:
- «Αναγκαιότητα και θεσμικό πλαίσιο του περιβαλλοντικού σχεδιασμού των πόλεων», Κώστας Νικολάου, Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος, Μέλος ΔΕ της ΕΕΧ-ΠΤΚΔΜ, Διδάσκων Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Πόλεων του ΕΑΠ
Τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα των ελληνικών πόλεων, όπως πχ η ατμοσφαιρική ρύπανση (αιωρούμενα σωματίδια 2 φορές πάνω από τα όρια, φωτοχημικό νέφος κλπ) και ο θόρυβος (επίπεδα κατά πολύ άνω των ορίων), οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο πολεοδομικός αλλά και ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν έγιναν στο παρελθόν με περιβαλλοντικά κριτήρια.
Στην Ελλάδα σήμερα, βρίσκονται σε διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης περισσότερα από 250 ΓΠΣ (Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια).
Κατά τη σύνταξη των ΓΠΣ, δεν λαμβάνεται υπόψη η ισχύουσα σχετική περιβαλλοντική νομοθεσία και συνεπώς δεν διενεργείται εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προτεινομένων ΓΠΣ σύμφωνα με αυτήν.
Δηλαδή, παραγνωρίζεται το γεγονός ότι, ο πολεοδομικός σχεδιασμός ανήκει στην 6η Ομάδα των έργων και δραστηριοτήτων, που υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ 15393/2332/2002, η οποία εκδόθηκε σε εφαρμογή του Νόμου 1650/86 όπως αυτός τροποποιήθηκε με τον Νόμο 3010/2002.
Στην παραπάνω υπουργική απόφαση αναφέρεται σαφώς ότι, ως προς τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, ο πολεοδομικός σχεδιασμός εντάσσεται στην Πρώτη Κατηγορία και στην 1η Υποκατηγορία, εφόσον η έγκριση σχεδιασμού γίνεται από τις Κεντρικές Υπηρεσίες ή στη 2η Υποκατηγορία, εφόσον η έγκριση σχεδιασμού γίνεται από τις Περιφερειακές ή Νομαρχιακές Υπηρεσίες.
Στην ίδια ΚΥΑ αναφέρεται επίσης ρητά ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση γίνεται στο πλαίσιο της έγκρισης του σχεδιασμού και ότι τα περιεχόμενα της ΠΠΕ (Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) και ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στο επίπεδο του σχεδιασμού.
Επιπλέον σημειώνεται ότι, η διεξαγωγή εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τα ΓΠΣ απορρέει ταυτόχρονα και από την οδηγία 2001/42/ΕΚ (η οδηγία αυτή έπρεπε να είχε ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο μέχρι 21 Ιουλίου 2004), που αναφέρεται στη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων και ιδίως αυτών που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Σήμερα καθώς και στο άμεσο μέλλον, εκατοντάδες δήμοι της χώρας (και ιδίως αυτοί που προέκυψαν με το σχέδιο Καποδίστριας) θα εκπονήσουν σχέδια πόλεων.
Αποτελεί λοιπόν, ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα σήμερα, το να γίνουν με περιβαλλοντικά κριτήρια τα γενικά πολεοδομικά σχέδια, οι τροποποιήσεις τους καθώς και οι επεκτάσεις τους. Δηλαδή, να εκτιμηθούν και να αξιολογηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των διαφόρων εναλλακτικών λύσεων και να υλοποιηθούν εκείνες οι σχεδιαστικές λύσεις, που θα έχουν τις μικρότερες, κατά το δυνατόν, επιπτώσεις στο περιβάλλον.
- «Χρήσεις γης, βιομηχανία και Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια», Νίκος Κάρναβος, Χημικός Μηχανικός, Αντιπρόεδρος του ΠΣΧΜ-ΠΤΚΔΜ
Το θέμα της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από το σχεδιασμό και την υλοποίηση των χωροταξικών προγραμμάτων, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον που στηρίζεται κυρίως στο γεγονός ότι, εκτός των άλλων, τα προγράμματα αυτά είναι συνήθως εκτεταμένα, ασκούν σημαντική κοινωνικοοικονομική επιρροή σε ευρύτερες περιοχές. Είναι προφανές ότι επηρεάζουν ένα πλήθος παραγόντων και μεταβλητών του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό, η προσέγγιση του θέματος επιβάλλεται να είναι όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη και πλήρης.
Τα τελευταία χρόνια η αρχή της πρόληψης αντικατέστησε στην πρώτη θέση των περιβαλλοντικών αρχών, την αρχή του ρυπαίνοντος. Η υλοποίηση της αρχής αυτής επιτυγχάνεται σε σημαντικό βαθμό μέσω της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, στα πλαίσια της οποίας, επιχειρείται να εκτιμηθούν εκ των προτέρων πάσης φύσεως επιδράσεις (θετικές-αρνητικές, μεγάλες-μικρές, άμεσες-έμμεσες, κ.λ.π) που προκαλούνται στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον από το σχεδιασμό και υλοποίηση έργων, δραστηριοτήτων και προγραμμάτων.
Η άλλη διάσταση της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αλλά και της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των κατοίκων μίας περιοχής, σε συνδυασμό με τον παράγοντα της χωροθέτησης, περιλαμβάνει την εκτίμηση για την πρόληψη όχι μόνο της όχλησης, αλλά και των βιομηχανικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης, από βιομηχανικές δραστηριότητες που γειτνιάζουν με οικιστικές περιοχές.
Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα με την οδηγία SEVESO II, η οποία ενσωματώθηκε στην Ελληνική νομοθεσία καθιέρωσε τις σχετικές διαδικασίες για την λήψη των αναγκαίων μέτρων για την πρόληψη των ατυχημάτων μεγάλης έκτασης, που σχετίζονται με τις επικίνδυνες ουσίες. Στο παραπάνω νομοθέτημα προβλέπεται ότι οι αρμόδιες αρχές σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για το χωροτακτικό, περιβαλλοντικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, μεριμνούν ώστε οι στόχοι της πρόληψης μεγάλων ατυχημάτων και του περιορισμού των συνεπειών τους να λαμβάνονται υπόψη: α) κατά την κατάρτιση των σχεδίων χρήσεων γης μέσα από τις κείμενες διαδικασίες σχεδιασμού του χώρου και β) κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Επιπλέον ο Νόμος 3325/2005 προβλέπει ότι οι υφιστάμενες βιομηχανικές δραστηριότητες θεωρούνται χωροθετημένες και ότι κατά την εξειδίκευση και εφαρμογή των περιφερειακών χωροταξικών πλαισίων χωροθετούνται ζώνες ή περιοχές ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων όπου βρίσκονται εγκατεστημένες οι ανωτέρω παραγωγικές μονάδες και δεν επιτρέπεται ο καθορισμός χρήσεων γης που δεν είναι συμβατές με τις μονάδες αυτές.
Ο συνδυασμός των παραπάνω δεδομένων, σε περιοχές μεγάλης συσσώρευσης αστικών και βιομηχανικών δραστηριοτήτων, απαιτεί ουσιαστικά την ανάπτυξη και εφαρμογή σύγχρονων εργαλείων σχεδιασμού, όπως συμβαίνει και στις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Η εφαρμογή των εργαλείων αυτών οδηγεί στη αποφυγή φαινομένων, όπως αυτό που δημιουργήθηκε πρόσφατα στο Δήμο Ελευθερίου Κορδελιού με τη χορήγηση άδειας ανέγερσης έξι τετραώροφων πολυκατοικιών, στο Δήμο Ελευθερίου Κορδελιού, που σχεδόν εφάπτονται στον φράκτη Βιομηχανικού Συγκροτήματος και που στη συνέχεια τα δικαστήρια έκριναν παράνομη τη σχετική αδειοδότηση.
